Na de oorlog kende ons land een geboortenexplosie en nog lange tijd bleef de bevolking, naar Westeuropese maatstaven, opmerkelijk snel groeien. Nu is het getij gekeerd: de bevolking van Nederland vergrijst.

Voorheen bestonden er grote regionale verschillen in huwelijksvruchtbaarheid, die samenhingen met het leven in stad of dorp en met de mentaliteit van de bewoners. Deze scheidslijnen zijn vervaagd; de regionale verscheidenheid van de Nederlandse bevolking wordt nu veel meer bepaald door omvang en invloed van de migratie. Stedelingen gingen buiten wonen; dorpelingen trokken niet meer naar de stad, maar bleven in een vertrouwde omgeving. Vreemdelingen van verschillende herkomst bevolken de oude buurten in de steden. Het beeld van de woonvormen van stad en land is grondig gewijzigd.

Het dichtbevolkte Nederland heeft een boeiende bewoningsgeschiedenis. Het polderland in de laaggelegen gebieden is op de zee veroverd. De hooggelegen delen van Nederland hebben door ontginningen in de loop der tijden een metamorfose ondergaan. Door deze vormen van kolonisatie werd de beschikbare cultuurgrond aanzienlijk uitgebreid. Velen vonden er nieuwe bestaansmogelijkheden. De ontwikkeling van de handel bevorderde de groei en bloei van steden en maakte Nederland al vroeg tot een dichtbevolkt stedenland. De industriële revolutie, die Nederland pas laat in de negentiende eeuw bereikte, veroorzaakte opnieuw een stormachtige groei van de steden, die door spoorwegen en kanalen met elkaar verbonden werden. Bewoningsgeschiedenis brengt deze omwentelingen in kaart en laat zien wat er nog uit het verleden in steden en landschappen bewaard is gebleven. Van streek tot streek en van stad tot stad vertonen de hedendaagse patronen van bevolking markante verschillen. Achter deze verscheidenheid gaan ingrijpende maatschappelijke veranderingen schuil.

bron: Atlas van Nederland, Proefdeel, 1984 (Prof. Dr. M. de Smidt)