|
Werken
met Zeeuwse kaarten. Handleiding bij het gebruik van oude topografische
kaarten In 1998 verscheen het boek Werken met Zeeuwse bronnen. Het ging hierbij met name om het leren lezen en begrijpen van geschreven bronnen. Kaarten kwamen in dit werk nauwelijks aan bod. Dit is nu volledig goedgemaakt met het boek Werken met Zeeuwse kaarten. Handleiding bij het gebruik van oude topografische kaarten. Hierin worden 34 Zeeuwse kaarten, of kaartfragmenten, beschreven en uitgebreid besproken. Uitgangspunt hierbij is, dat men een oude kaart alleen zinvol kan gebruiken wanneer men weet waarvoor de kaart ooit gemaakt is. (FOTO OMSLAG, digitaal) De kaarten zijn gerangschikt naar de indeling die Marijke Donkersloot-de Vrij in 1995 publiceerde. Deze indeling houdt in: kaarten van het gehele land, kaarten van provincies, gemeenten en gewesten, kaarten van heerlijkheden en buitenplaatsen, kaarten van waterschappen en polders, stadskaarten, kaarten met betrekking tot juridische kwesties, kadastrale kaarten en hun voorlopers, civiel- en cultuurtechnische kaarten, militaire kaarten, rivierkaarten en zeekaarten. Voorafgaand aan de kaartbesprekingen gaat een uitgebreide toelichting op deze indeling. Wie het werk van Donkersloot-de Vrij (Topografische kaarten van Nederland uit de 16e tot en met de 19e eeuw) kent, zal niets nieuws vinden in deze toelichting, die overigens met medewerking van haar geschreven is. Zij tekende tevens voor een algemeen hoofdstuk over kaarten en kaartmakers. Onder de besproken kaarten bevinden zich enkele, niet-typisch Zeeuwse, kaarten. Hieronder stadsplattegronden van Blaeu (Zierikzee) en van Van Deventer (Aardenburg), een blad uit de TMK, een Bonneblad en een kadastrale minuutplan (Noord-Gouwe). Daarnaast worden enkele typisch Zeeuwse kaarten besproken, zoals een aantal kaarten van de Hattinga's en de Zeeuwse ommelopers. Geografisch gezien bestrijken de 34 kaarten de gehele provincie Zeeland. De bladwijzer toont dit duidelijk aan. Alle kaarten bevinden zich in de gangbare archieven, waardoor ze gemakkelijk te raadplegen zijn. De kaarten worden besproken door een keur aan auteurs die hun bibliografische sporen verdiend hebben. De redactie heeft goed werk verricht, want aan de kaartbesprekingen is nauwelijks te merken dat er met veel verschillende auteurs is gewerkt. De meeste besprekingen zijn opgebouwd volgends de bekende driedeling in nauwkeurigheid: chronometrische nauwkeurigheid, meetkundige nauwkeurigheid en topografische nauwkeurigheid. Dit levert over het algemeen boeiende verhalen op. De beste besprekingen zijn die, waarin de auteur laat zien welke rol oude kaarten spelen in combinatie met andere archiefstukken (bijvoorbeeld de bespreking van de kaart van de heerlijkheid Ellemeet) of bij archeologisch onderzoek (kaart van de Valkenissepolder op Zuid-Beveland). Het boek is met name bestemd voor historisch onderzoekers, zowel professionals als amateurs, die wel eens met kaarten werken. Het karakter als handleiding wordt benadrukt door veel praktische informatie, zoals een beschrijving (en adressenlijst) van instellingen met Zeeuwse kaarten en een uitgebreide bibliografie. Met het boek Werken met Zeeuwse kaarten is er niet het zoveelste 'koffietafelboek' verschenen, maar een prettig leesbaar, betaalbaar en zeer praktisch ingesteld boek. Het is prima uitgevoerd en rijk geïllustreerd (69 afbeeldingen, waarvan 30 in kleur). Als ze in deze uitvoering verschijnen, is het te hopen dat we ook de delen 2 t/m 12 kunnen verwachten. E. Heere
|